ဖိုးပါ

ျမန္မာ့ပညာေရးအစဥ္အလာရဲ႕လမ္းဆံုး

ေမာင္စြမ္းရည္

စက္တင္ဘာ ၅၊ ၂၀၀၈

          ပညာေရးအေၾကာင္းကို ဘာေၾကာင့္ က်ေနာ္ တင္ျပရပါသလဲဆုိတာ သိရေအာင္ က်ေနာ္နဲ႔ ပညာေရး ပတ္သက္ပံုကေလးကို အရင္တင္ျပခြင့္ျပဳပါ။

က်ေနာ္က တသက္လံုးလုပ္လာတာက ေက်ာင္းဆရာပါ။ ေနာက္ပိုင္းမွာ အေျခခံပညာ သင္႐ိုး အဖြဲ႔ (ေက်ာင္းသံုး စာအုပ္ေကာ္မတီ) မွာ သင္႐ိုးလက္ေထာက္အျဖစ္ လုပ္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပညာေရးဆိုတာ က်ေနာ္နဲ႔ ရင္းႏွီးကၽြမ္းဝင္တဲ့ အေၾကာင္းအရာ ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီလုိ မိမိကိုယ္မိမိ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ မိတ္ဆက္ေပမယ့္ ပညာေရးသေဘာတရားႀကီးေတြကို မေျပာတတ္ပါဘူး။ ေျပာဖုိ႔လည္း မရည္ရြယ္ပါဘူး။ ကိုယ္ေတြ႔ေလာက္သာ ေျပာႏုိင္မွာပါ။

ေခတ္ပညာဆုိတာ အဂၤလိပ္လက္ေအာက္ေရာက္မွ က်ေနာ့္ကို ေတြ႔ႀကံဳရတာပါ။ ေရွးေခတ္ ကေတာ့ ဘုန္းႀကီး ေက်ာင္းပညာေရးပဲ ရွိခဲ့ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း ပညာေရးဟာ ဒီေန႔အထိ ရွိေနဆဲပါပဲ။ ဦးႏုလက္ထက္တုန္းကေတာ့ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းနဲ႔ အစုိးရေက်ာင္းပညာေရး တြဲဖက္ထားခဲ့တာေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ “ဘ-က” ပညာေရးလုိ႔ေခၚပါတယ္။ ထံုးစံအတိုင္း ဒါေတြလည္း ဗိုလ္ေနဝင္း ဖ်က္ဆီးတဲ့အထဲမွာ ပါသြားခဲ့ပါၿပီ။

ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းပညာေရးအေၾကာင္းကို ပညာေရးတကၠသိုလ္ ျမန္မာစာသင္နည္းဌာနက ဆရာဦးသန္းထြတ္ (ေနာင္-ပါေမာကၡ) က ပညာေရး မဟာဝိဇၨာဘြဲ႔အတြက္ က်မ္းျပဳထားတာ ရွိပါတယ္။ စာအုပ္အျဖစ္လည္း ပံုႏွိပ္ထုတ္ဖူးလုိ႔ တခ်ိဳ႕ဖတ္ဖူးေကာင္း ဖတ္ဖူးၾကပါလိမ့္မယ္။ အဂၤလိပ္လက္ထက္မွာ ဆာအာသာဖယ္ယာက ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းပညာေရးကို ေခတ္မီေအာင္ ျပဳျပင္ထားရင္ ေက်ာင္းအေဆာက္အအံုကိစၥနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကိစၥ တပုိင္းတစ သက္သာမယ္ဆုိၿပီး အႀကံေပးဖူးပါတယ္။ ဘုန္းေတာ္ႀကီးအခ်ိဳ႕က ကမာၻႀကီးလံုးတဲ့အေၾကာင္း ပထဝီေတြ၊ ေလာက ဓာတ္ပညာေတြ သင္မွာကို မလိုလားခဲ့ၾကဘူး။ ေနာက္ပိုင္းမွာ သံဃာေတြက ပညာေရး သင္တန္းေတြကို လူေတြထံမွာ သင္ယူၾကရမွာမ်ိဳးကိုလည္း မလိုလားဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဘုန္းႀကီး ေက်ာင္းေတြဟာ ဘာသာေရးေက်ာင္းမ်ားအျဖစ္ ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္ေနၾကပါတယ္။

ေရွးက ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း (၂) မ်ိဳးရွိခဲ့ပါသတဲ့။ “ဂါမဝါသီ” ၿမိဳ႕မွီ ဝါကပ္တဲ့ေက်ာင္းနဲ႔ “အရည ဝါသီ” ေတာမွီ (ရြာေဝးေက်ာင္း) တုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ အရညဝါသီ ေတာမွီေက်ာင္း ရယ္လုိ႔ မရွိေတာ့ဘဲ ၿမိဳ႕မွီ ရြာကပ္ ေက်ာင္းေတြပဲရွိပါေတာ့တယ္။ အဲဒီေက်ာင္းေတြထဲမွာ ဓားခုတ္၊ လွံထုိး၊ ျမင္းစီး၊ စစ္တုိက္ စတဲ့ အရပ္သား ပညာေတြကို သင္ေပးတဲ့ “ပြဲေက်ာင္း” ဆုိတာလည္း ရွိလာခဲ့တယ္လုိ႔ဆုိပါတယ္။ ေက်ာင္းေတြမွာ ရာဇဝင္ က်မ္း၊ ေဆးက်မ္း၊ ေဗဒင္ နကၡတ္က်မ္းတုိ႔ကိုလည္း သင္ေပးပါတယ္။ ဒါမွလည္း ေက်ာင္းထြက္သြားရင္ အသံုးဝင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေလာကီ ေလာကုတၱရာ (၂) မ်ိဳးသင္ေပးပါတယ္။

ရာဇဝင္ဆုိရာမွာ ျမန္မာ့႐ုိးရာ သင္႐ိုးအရ “မဟာရာဇဝင္” အဓိကပါပဲ။ လူသိမ်ားတဲ့ ရာဇဝင္ စာအုပ္တအုပ္က ေတာ့ “ရာဇဝင္ေက်ာ္” တဲ့။ မူလအမည္က “မဟာသမၼတဝံသ”က်မ္းပါ။ မဟာသမၼတခန္း၊ သီဟိုဠ္ ရာဇဝင္ခန္း နဲ႔ ျမန္မာရာဇဝင္ခန္း ဆုိၿပီး (၃) ခန္းပါရွိပါတယ္။ မဟာသမၼတခန္းမွာ ကမာၻဦးလူသားတုိ႔က ေရြးေကာက္တင္ ေျမႇာက္တဲ့ မဟာသမၼတမင္း အေၾကာင္း ပါရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာေတြဟာ “ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္တဲ့ မင္း” ဆုိတာကို အစြဲအလန္းရွိခဲ့ပါတယ္။ မင္းအေၾကာင္းေရးရင္ မင္းက်င့္တရားတရားေတြ ပါလာေတာ့တာပါပဲ။ ရာဇဝင္မွာသာမက ဇာတ္ေတာ္ႀကီး၊ ငယ္ေတြမွာလည္း အနည္းနဲ႔အမ်ားပါရွိတာပါပဲ။ က်ေနာ္တုိ႔ ဒီေန႔အထိ ေက်ာင္းသံုးျဖစ္ေနတဲ့ ေဝသႏၲရာဇာတ္၊ မေဟာ္သဓာဇာတ္ စတဲ့ ဇာတ္ေတာ္ေတြမွာ လည္း ပါတာပဲ။ ကိုးခန္းပ်ိဳ႕၊ သံဝရပ်ိဳ႕၊ ဥမၼာဒႏီၲပ်ိဳ႕စတဲ့ ပ်ိဳ႕ေတြမွာလည္း ပါတာပါပဲ။ ဘုန္းႀကီး ေက်ာင္းမွာ စာလာသင္ၾကတဲ့ လူေတြထဲမွာ မင္းျဖစ္မယ့္လူ၊ အမတ္ျဖစ္မယ့္လူ၊ တရားသူႀကီး၊ ရြာလူႀကီး စတာေတြျဖစ္မယ့္လူ စသျဖင့္ လူအမ်ိဳးမ်ိဳးပါမွာပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာ့႐ိုးရာ ဘုန္းႀကီး ေက်ာင္းသင္႐ိုးေတြမွာ မင္းက်င့္တရား (၁၀)ပါး၊ နာယဂုဏ္ (၆) ပါး၊ ဆရာ့ ဝတ္၊ တပည့္ဝတ္၊ မိဘဝတ္၊ သားသမီးဝတ္ဆုိၿပီး နီတိေတြမွာ ပါဝင္ေနခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ရာေဇာဝါဒ- မင္းကို ဆံုးမတဲ့စာ၊ အမေစာဝါဒ- အမတ္ကိုဆံုးမတဲ့စာ၊ ပုေတၱာဝါဒ- သားကို ဆံုးမတဲ့စာ၊ မာေတာဝါဒ- အမိကို ဆံုးမတဲ့စာ စသျဖင့္ စာေပက်မ္းဂန္၊ ပ်ိဳ႕လကၤာဆုိတာေတြလည္း အမ်ိဳးမ်ိဳးပါရွိပါတယ္။ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း ပညာေရးဟာ ဒီလုိစာေတြနဲ႔ ျမန္မာ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကို သဟဇာတျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေပးခဲ့တဲ့ အစဥ္အလာ ရွိပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဘယ္ေခတ္မွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ပညာေရး သင္႐ိုးမွာ ေခတ္က လုိအပ္ေနတာေတြကို ထည့္ေပးရတာပါပဲ။

က်ေနာ္တုိ႔မ်က္ေမွာက္ေခတ္မွာ အုပ္စုိးသူ (မင္း) ဆိုတာ ရွိေနတာပါပဲ။ ဒီအုပ္စိုးသူ အစိုးရ ေတြဟာ ေရွးအစဥ္ အလာအရ ေရွးကအုပ္စိုးသူေတြ ဘယ္လုိအုပ္စုိးခဲ့တယ္ဆုိတာ အေကာင္း-အဆိုး အစံုသိရပါမယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပညာေရးသမားႀကီးေတြက သမုိင္းနဲ႔ျမန္မာစာမွာ ဒါမ်ိဳး ေတြကို ထည့္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ေက်ာင္းသံုးစာအုပ္ေတြ ျပစုခဲ့ၾကတဲ့သမုိင္းမွာ ဦးေဖေမာင္တင္၊ ေဇာ္ဂ်ီ၊ မင္းသုဝဏ္ တို႔ေက်းဇူးေတြဟာ အႀကီးဆံုးပါပဲ။ ဒီဆရာႀကီး ေတြက ပညာေရးကို နားလည္ၾကတယ္။ “ဘာသာစကား” သင္နည္း ပညာနဲ႔ “စာေပသင္နည္း” ပညာေတြ ကိုလည္း နားလည္ၾကတယ္။ ပညာေရးသေဘာတရားေတြကိုလည္း သိရွိထားတာျဖစ္လုိ႔ ျမန္မာျပည္သူ ေတြ အဖုိ႔ သူတုိ႔ေက်းဇူးေတြဟာ ဆပ္လုိ႔မကုန္ပါဘူး။ ေက်ာင္းသားေခါင္းေဆာင္ေဟာင္း ဦးဘေကာင္း၊ ဦးဘဂ်မ္း (တင္မုိး)၊ ေဒၚအုန္းခင္ (ႏြယ္-စစ္ေတြ)၊ ဦးကံညႊန္႔ (ညႊန္႔ေအး-အင္းဝ) နဲ႔ က်ေနာ္တုိ႔ဟာ ေက်ာင္းသံုးစာအုပ္ ျပဳစုေရးမွာ ပါဝင္ခဲ့ၾကရပါၿပီ။ ဆရာ့ဆရာႀကီးေတြရဲ႕ အေမြကို ဆက္ခံၾကရလုိ႔ အစစ ေရွာေရွာရႈရႈ ျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ ဗိုလ္ေနဝင္းတုိ႔လုိ စစ္ဗိုလ္ေတြ မေႏွာင့္ယွက္၊ ဝင္မစြက္ဖက္ရင္ေတာ့ ပိုေကာင္းမွာေပါ့။

ဗုိလ္ေနဝင္းက စာေရးဆရာႀကီး ကြယ္လြန္ၿပီး ႏွစ္ေပါင္း (၂၀) ၾကာမွ အဲဒီ့ဆရာရဲ႕စာကို သံုးပါ လုိ႔ အမိန္႔ထုတ္ လုိက္တယ္။ ဆရာႀကီး မင္းသုဝဏ္ကို ရည္စူးတာ ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေျခခံပညာေရးမွာ ျမန္မာစာသင္ ၾကားေရးဆုိတာ “ေခတ္စား၊ ေခတ္စကား၊ ေခတ္အေတြး၊ ေခတ္အေရးအသား” ကို ေပးရတာပါ။ ခုလုိ သူကလုပ္ေတာ့ ေခတ္စာေတြ ဘာမွမပါေတာ့ ဘူးေပါ့။ ေခတ္ေက်ာင္းသားကို တေခတ္၊ ႏွစ္ေခတ္ ေနာက္က်တဲ့ စာေတြလည္း သင္ေနရ ပါတယ္။

ခုေက်ာင္းသံုးစာအုပ္၊ အထက္တန္း ျမန္မာစကားေျပမွာ အင္းဝေခတ္က ရွင္မဟာသီလဝံသရဲ႕ ရာဇဝင္ ေက်ာ္မွာပါတဲ့ မဟာသမၼတအခန္းက “အပရိဟာနိယတရား (၇) ပါး” ကို ထည့္ထား ပါတယ္။ “တုိင္းျပည္စည္ ကားေၾကာင္း” လုိ႔ ေခါင္းစဥ္တပ္ထားပါတယ္။ “မဆုတ္ယုတ္ရာေသာ တရား (၇) ပါး” လုိ႔ တုိက္႐ုိက္ အဓိပၸာယ္ရပါတယ္။ မူရင္းမွာေတာ့ “ျပည္ထဲစီးပြားရာေသာ အက်င့္ (၇) ပါး” လုိ႔ဆုိထားပါတယ္။ တုိင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္မင္းလုပ္သူေတြ က်င့္ရမယ့္ တရားေတြ ပါပဲ။ မင္းကိုဆံုးမတဲ့စာအုပ္လုိ႔အဆုိရွိတဲ့ ေယာမင္းႀကီးဦးဖုိးလိႈင္ရဲ႕ ရာဇဓမၼသဂၤဟက်မ္းမွာ လည္း အပရိဟာနိယတရား (၇) ပါးကို အဓိကထားပါတယ္။ ျမတ္စြာဘုရားက လိစၦဝီမင္းမ်ားကို ေဟာခဲ့တဲ့တရားပါ။ အေနာက္ႏုိင္ငံေတြက ပါလီမန္ ဒီမုိကေရစီစနစ္ကို လမ္းခင္းေပးတဲ့ စာအုပ္မွာ အပရိဟာနိယတရားဟာ ေရွ႕ဆံုးကပါလာခဲ့ပါတယ္။

တဦးတည္း (တအာဏာတည္း) မအုပ္ခ်ဳပ္သင့္ဘူး။ “သမဂၢ” ေခၚ အဖြဲ႔အစည္းဖြဲ႔ၿပီး “သႏၷိပါတ” ေခၚ အၿမဲစည္း ေဝးတုိင္ပင္ အုပ္ခ်ဳပ္ရမယ့္ အမ်ားညႇိႏိႈင္းတုိင္ပင္ထားတဲ့ “တရားဥပေဒ” ရွိရမယ္။ “လူႀကီးသူမ” (ပညာမဲ့ လူမုိက္မဟုတ္တဲ့) ေတြရဲ႕စကားကို နာယူက်င့္သံုးရမယ္။ “အမ်ိဳးသမီးမ်ားကိုလည္း မတရားအႏုိင္က်င့္ေခၚ ယူတာ” မလုပ္ရဘူး စသျဖင့္ ပါရွိပါတယ္။

မဟာအတုလဆရာေတာ္ရဲ႕ “ကုန္းေဘာင္နီတိ” ေကာက္ႏုတ္ခ်က္မ်ားကိုလည္း ထည့္သြင္းထား ပါတယ္။ ရွင္ဘုရင္မႉးမတ္တို႔ရဲ႕ သားသမီးေဆြမ်ိဳး မိတ္သဂၤဟေတြကိုလည္း သူတုိ႔နဲ႔ မတန္မရာ တဲ့ ရာထူးဂုဏ္ထူးမ်ား မေပးသင့္တဲ့အေၾကာင္း အဓိကထားပါတယ္။

အဲဒီ (၂) ပုဒ္ကို (၁၀) တန္းစာေမးပြဲမွာ ေမးေလ့မရွိပါဘူး။ ဆရာအမ်ားစုကလည္း ေမးေလ့ မရွိတာကို အခ်ိန္ကုန္ခံၿပီး မသင္ပါဘူး။ ဆရာကသင္မိရင္လည္း ေက်ာင္းသားက “ဒါေတြစာေမးပြဲပါမွာလား” လုိ႔ ေထာက္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီေခတ္ေက်ာင္းသားေတြ “မင္း” ျဖစ္လာရင္လည္း ဒီလုိ မင္းက်င့္တရားေတြ မသိတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြပဲ ျဖစ္လာေတာ့မွာပါ။ “မင္းေကာင္းမင္းျမတ္တုိ႔ရဲ႕ က်င့္အပ္တဲ့တရားေတြဆုိတာ ေက်ာင္းသားေတြကို မသင္အပ္တဲ့တရား၊ ဆရာေတြ မသင္ရဲတဲ့တရား၊ ေမးခြန္းထဲမထည့္ရဲတဲ့တရားေတြ ျဖစ္မွန္းမသိျဖစ္လာခဲ့ၿပီ။ ”အာဏာပိုင္ေတြကေတာ့ ဒါေတြဖတ္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ စာေမးပြဲႀကီးေမးခြန္းမွာ ပါလာရင္ေတာ့ ေဘးကအဆင္းတြန္းၾကမယ့္လူေတြက ေစာင့္ေနၾကမွာ မလြဲပါဘူး။ ဒါဒို႔ဗမာကိုး။

အလားတူပဲ ဆရာႀကီးသခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္းရဲ႕ “လူႀကီးနဲ႔လူငယ္” ညီၫြတ္ေရးတရားနဲ႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းရဲ႕“ျပည္သူ႔ညီလာခံ” ေဆာင္းပါး (မိန္႔ခြန္း) တုိ႔ကိုလည္း သင္ေလ့ေမးေလ့ မရွိပါဘူး။ ေမးခြန္းတုိေလးတခုပဲ ေမးတာေတြ႔လုိက္ဖူးပါတယ္။

ဒီေခတ္ေက်ာင္းသံုးစာအုပ္ေတြထဲမွာ ေခတ္နဲ႔အညီ ေက်ာင္းသားေတြသိသင့္ သင္ယူသင့္တာ ေတြ ပါခြင့္မရွိ။ ပါလာရင္လည္း မသင္ရဲၾကပါဘူး။ ဘာမွလြတ္လပ္ခြင့္မရွိလုိ႔ ပညာေရးလည္း လြတ္လပ္ခြင့္မရွိ။ ပညာေရးမွာ တာဝန္ယူ အုပ္ခ်ဳပ္ေနၾကသူ ၫႊန္မႉးၫႊန္ခ်ဳပ္ေတြဟာ ပညာေရးကို မသိနားမလည္တဲ့ စစ္ဗိုလ္ေတြခ်ည္းပါပဲ။ ပညာေရးဝန္ထမ္း ဆရာ ဆရာမေလးေတြဟာ စစ္ဗိုလ္ပညာေရးအရာရွိေတြ ထမင္းပြဲမွာ ယပ္ခတ္ေပးရသူ၊ လူသတ္ပြဲျပန္စစ္ဗုိလ္ေတြကို ပန္းစည္းဆက္ရသူေတြပဲ ျဖစ္ေနပါေတာ့တယ္။ က်ေနာ္တုိ႔ ေက်ာင္းဆရာေတြက စစ္မတုိက္ခ်င္လုိ႔ ေက်ာင္းဆရာ ျဖစ္လာတာပါ။ တုိင္းျပည္ကို ခ်စ္လြန္းလုိ႔၊ အသက္ေပးကာကြယ္လုိ သူေတြ ဆုိတဲ့စစ္ဗုိလ္ေတြဟာ ဘာေၾကာင့္ ေက်ာင္းဆရာေတြရဲ႕ေနရာကို ဇြတ္ဝင္ယူခ်င္ပါသလဲ။ စစ္ပညာမတတ္တဲ့ စစ္ဗိုလ္က ပညာေရးဝင္လုပ္ရင္လည္း တုိင္းျပည္ပ်က္မွာပါပဲ။ ကိုယ့္ေနရာကိုယ္ေနၿပီး၊ ကိုယ့္အလုပ္ ကိုယ္လုပ္ၾကပါစို႔။

(မူရင္း - ေခတ္ၿပိဳင္။ http://www.khitpyaing.org/archives/3776)