အတိတ္မွ တရုတ္ႏိုင္ငံသင္ခန္းစာႏွင့္ လက္ရွိအင္ဒိုနီးရွား ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈကို ျမန္မာယူသင့္

အင္ဒိုနီး႐ွားႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံႏွင့္ ဆင္တူသည္။ ကိုလိုနီဘဝ ႐ုန္းကန္မႈမ်ားအတြင္း တြင္လည္းေကာင္း၊ ဂ်ပန္ဝင္ေရာက္မႈတြင္လည္းေကာင္း၊ လြတ္လပ္ေရးရၿပီးကာလတြင္လည္းေကာင္း တူညီ ၾကသည္။ ေနာက္ဆုံး ဦးေနဝင္းအာဏာသိမ္းျခင္းႏွင့္အတူ ဆူဟာတို အာဏာသိမ္းျခင္းသည္လည္း ျမန္မာ က ေ႐ွ႕မွ ေျပးလ်က္႐ွိသည္။ သုိ႔ရာတြင္ ျမန္မာ၏ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားက လက္ဝဲသူငယ္နာမစင္ဘဲ ဆို႐ွယ္လစ္ လိုက္ၾကသျဖင့္ တိုင္းျပည္ခြ်တ္ၿခဳံက်ၿပီး လူမြဲႏိုင္ငံဘဝသို႔ သက္ဆင္းသြားရသည္။ လက္ဝဲဝါဒီမ်ား၏ ေငြရွင္ ေၾကး ရွင္မ်ားအေပၚ ႐ြံ႐ွာမုန္းတီးမႈ၊ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း႐ွင္းအေပၚ တဖက္သတ္ မနာလိုတတ္သည့္ မိစၦာ စိတ္ေၾကာင့္ ၎ပုဂၢလိက လုပ္ငန္း႐ွင္ေလးမ်ားကအစ အရင္း႐ွင္တံဆိပ္တပ္ခံရၿပီး ကြမ္းယာဆိုင္၊ ပစၥည္း ေရာင္း ပုဂၢလိကဆိုင္မ်ား၊ ကားပစၥည္းအေရာင္းဆိုင္မ်ား၊ပုဂၢလိကဓါတ္ဆီဆိုင္ေလးမ်ား အေသးစား စက္မႈ လက္မႈ လုပ္ငန္း႐ွင္မ်ားပါမက်န္ အရင္း႐ွင္ ဆိုင္းဘုတ္တပ္ၿပီး ျပည္သူပိုင္သိမ္းျခင္းကို ၿမိန္ရည္႐ွက္ရည္ ျပဳလုပ္၍ ခ်မ္းသာျခင္းသည္ အျပစ္တခုအျဖစ္ အျပစ္ဒါဏ္ေပး ဆုံးမလိုက္ၾကသည့္အတြက္ ျမန္မာႏိုင္ငံႀကီး ကမၻာအဆင္းရဲဆုံးႏိုင္ငံဘဝသုိ႔ က်ေရာက္ခဲ့သည္ကို မည္သူမွ် မျငင္းႏိုင္ေခ်။

အင္ဒိုနီး႐ွားႏိုင္ငံကမူ ကြန္ျမဴနစ္မ်ားကို သုတ္သင္႐ွင္းလင္းလိုက္သျဖင့္ အေမရိကန္ႏွင့္ ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ား ဂ်ပန္ ႏိုင္ငံတို႔က ဝိုင္းဝန္းကူညီၾကသည္။ အထူးသျဖင့္ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံသုိ႔ မိမိတပ္မ်ားေစလႊတ္ၿပီး တိုက္ သည့္ တိုင္ေအာင္ မႏိုင္ဘဲ အ႐ႈံးႏွင့္ရင္ဆိုင္ခဲ့ရသည့္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသည္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ဆူ ဟာတို သူ႔စြမ္းရည္ႏွင့္သူ ကြ်န္ျမဴနစ္တို႔ကို ႏွိမ္ႏွင္းပစ္လိုက္သျဖင့္ အထင္တႀကီး ဆူဟာတို လိုေသာ စစ္ေရး အကူ အညီမ်ား စီးပြားေရးေထာက္ပံ့မႈမ်ားကို ေပးအပ္ခဲ့သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံကို မူလလက္ဝဲဆို႐ွယ္လစ္ အေတြး အေခၚျဖင့္ ျမန္မာ့နည္း ျမန္မာ့ဟန္ လူမြဲလမ္းစဥ္သို႔ ခ်ီတက္ေနျခင္းအတြက္ လစ္လွ်ဴ႐ႈထားခဲ့သည္။

ဆူဟာတိုသည္ အာဏာ႐ွင္စံနစ္ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေနလင့္ကစား ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစံနစ္ကို ဖြင့္ၿပီး သူႏွင့္နီးစပ္ သူ မ်ားႏွင့္ လက္ဝါးႀကီးအုပ္ စီးပြားေရးကို ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ (Crony Capitalism)လက္ဝါးၾကီးအုပ္ စီးပြားေရး တြင္ ကြ်မ္းက်င္ေသာ အင္ဒိုနီးရွားျပည္ဖြါး တရုတ္စီးပြားေရးသမားမ်ားႏွင့္ ပုလင္းတူဗူးဆို႔လုပ္၍ မိမိသား သမီးမ်ား ေဆြမ်ဳိးမ်ားျဖင့္ ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာလာခဲ့သည္။အေနာက္အုပ္စု၏ ေထာက္ပံ့မႈျဖင့္လည္းေကာင္း၊ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ တိုက္ရိုက္ႏိုင္ငံၿခား ရင္းႏွီးၿမွဳပ္ႏွံမွဳ (Foreign Direct Investment) (FDI) ေၾကာင့္ လည္းေကာင္း၊ လက္ဝါးႀကီးအုပ္ အရင္းရွင္စံနစ္ ေၾကာင့္လည္းေကာင္း အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသည္ စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္လာခဲ့ရသည္။  သုိ႔ရာတြင္ ဆူဟာတိုသည္ အာဏာကို လက္လႊတ္ရန္ မစဥ္းစားဘဲ သူတည္ ေထာင္ထားသည့္ ေဂၚကာပါတီ (Golkar) ကိုအသံုးခ်၍  ဆက္တုိက္ (၆) ႀကိမ္တိုင္တိုင္ သမတျပဳလုပ္ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ စီးပြားေရးတိုးတက္လာသျဖင့္ ျပည္သူတို႔ အသင့္အတင့္ ေခ်ာင္ လည္လာၾကေသာ္လည္း အဓိက စီးပြားေရးကို လက္ဝါးႀကီး လုပ္ထားၾကေသာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ား၊ အခြင့္ထူးခံ စီးပြားေရးသမားမ်ားႏွင့္ ဆင္းရဲခ်မ္းသာကြာဟမႈမ်ား ႏိႈင္းယွဥ္မရေလာက္ေအာင္ ႀကီးမားခဲ့သည့္အတြက္ အင္ဒိုနီး႐ွား မ်ားက အလြန္အမင္းခ်မ္းသာေနေသာ တ႐ုတ္မ်ားကို လူမ်ဳိးေရးအရ မုန္းတီးလာခဲ့ၿပီး တ႐ုတ္မ်ားႏွင့္ လူမ်ဳိးေရး အဓိက႐ုဏ္းမ်ား ျဖစ္လာခဲ့ၾကသည္။

ယေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံေရးျဖစ္စဥ္ကို ၾကည့္လွ်င္ လက္ဝဲယိမ္းမ်ား၏ အစြန္းေရာက္ အေ႐ွ႕ေမွ်ာ္ ဝါဒေၾကာင့္ လက္ဝဲသူငယ္နာမစင္ဘဲ မဲမဲျမင္ရာအရင္းရွင္တံဆိပ္ကပ္၍ ခ်မ္းသာျခင္းကိုပင္ အျပစ္ တခုအျဖစ္ ဦးတည္တုိက္ခိုက္ခဲ့သျဖင့္ အားလုံးမည္သူမွ် မခ်မ္းသာႏိုင္ေတာ့ဘဲ လူမြဲမ်ားအျဖစ္ က်ေရာက္လာခဲ့ရသည္။ ဆင္းရဲခ်မ္းသာကိစၥကို ယထာဘူတက်က်စဥ္းစားလွ်င္ ကလိမ္က်၍ ခ်မ္းသာ သူမ်ား႐ွိေသာ္လည္း ႐ိုးသားစြာ လုံ႔လဝီရိယစိုက္ထုတ္၍ က်ဳိးစားလုပ္ကိုင္မႈေၾကာင့္လည္းေကာင္း ပညာ ဉာဏ္ထက္မ်က္မႈေၾကာင့္လည္းေကာင္း ႀကီးပြါးခ်မ္းသာလာေသာ လူမ်ားလည္း ႐ွိေၾကာင္းေတြ႕ရမည္ပင္ ျဖစ္သည္။ ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္အရွင္းရွင္ဟု ေၿပာရေလာက္ ေသာသူမ်ား ထိုအခ်ိန္က လက္ညွိဳးထိုးၿပစရာ မရွိေခ်။ အစြန္းေရာက္လက္ဝဲသူငယ္နာစြဲကပ္ေနသူတို႔က အရင္း႐ွင္မ်ားဟု သမုတ္၍ မစၦရိယစိတ္ျဖင့္ မုန္းတီးမႈသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံႀကီးကို အတိဒုကၡေရာက္ ေစျခင္းပင္ျဖစ္သည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံ ကမၻာ့အဆင္းရဲဆုံးႏုိင္ငံဘဝသို႔ က်ေရာက္သြားရသည့္ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္သည္ ကိုယ့္လူမ်ဳိးကို အၿမဲ တမ္းဂုဏ္ယူဝင့္ႂကြားေနသည့္ ဗမာလူမ်ဳိးတိုင္းကို ေ႐ွာ့ျဖစ္ (တုန္လႈပ္) ေစခဲ့သည္။ ဦးေနဝင္းသည္ ႏွစ္စဥ္ ႏိုင္ငံျခားတိုင္းျပည္မ်ားသုိ႔ သြားေရာက္ၿပီး စည္းဇိမ္ခံ ေနေသာ္လည္း သူ႔အစိုးရဝန္ႀကီးမ်ားႏွင့္ အစိုးရ အရာရွိမ်ား တိုင္းျပည္မွ ျပည္ပသုိ႔ ထြက္ခြင့္ကို တင္းၾကပ္စြာ ပိတ္ပင္ထားသည့္အတြက္ အိမ္နီးခ်င္းႏုိင္ငံမ်ား အထူးသျဖင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံႏွင့္ မေလး႐ွား၊ စကၤာပူတို႔၏ တိုးတက္ဖြံ႕ၿဖိဳးေနမႈကို ျမန္မာျပည္သူမ်ား မသိ႐ွိဘဲ မ်က္စိပိတ္ နားပိတ္ ျဖစ္ေနခဲ့သည္။ ဦးေနဝင္းသည္ အိမ္နီးခ်င္းႏုိင္ငံမ်ား လွ်င္ျမန္စြာ တိုးတက္ေနမႈကို မ်က္ဝါးထင္ထင္ ျမင္ေတြ႕ေနရေသာ္လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံ တုိးတက္လာေရးကို ဦးစားေပးစဥ္းစားျခင္းမျပဳခဲ့ျခင္း သူ၏ အတၱစိတ္ႀကီးမားမႈကို ေဖၚျပခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ဆို႐ွယ္လစ္စံနစ္သည္ တိုင္းျပည္ကို စုတ္ျပတ္ ခြ်တ္ၿခဳံက်ေစသည္ကို သိသိႀကီးႏွင့္ တုိးတက္ေသာ ႏုိင္ငံမ်ားကဲ့သုိ႔ စံနစ္ေျပာင္းရန္ ႀကိဳးစားျခင္းထက္ မိမိအာဏာတည္ၿမဲေရးကိုသာ တစိုက္မတ္မတ္ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ အဓိက ဦးေနဝင္း၏ စိတ္ေနသေဘာထားမွာ အမ်က္ေစာင္မန္ႀကီး၍ မိမိထက္သာသူ ဘယ္သူ႔ကိုမွ မျမင္ခ်င္ေသာစိတ္ျဖစ္သည္။ ဦးသန္႔ ကုလသမဂၢ အေထြထြအတြင္းေရးမွဴးဘဝျဖင့္ ျမန္မာျပည္လာလည္ေသာအခါ ဦးသန္႔ႏွင့္ ေတြ႕ဆုံစကား မေျပာခ်င္သျဖင့္ ငပလီသုိ႔ ထြက္သြားခဲ့သည္။ ဦးသန္႔က သူႏွင့္ေတြ႔ရန္ငပလီသုိ႔ လိုက္လာေၾကာင္း ၾကားသည့္အခါ ငပလီမွ ခ်က္ခ်င္း ေ႐ွာင္ထြက္သြားခဲ့ျပန္သည္။ ျမန္မာျပည္တြင္ ခ်မ္းသာသူ မ႐ွိေစရ၊ မိမိထက္သာသူ မ႐ွိေစရ ဆိုသည့္ သူ၏ အတၱႀကီးမႈေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေအာက္တန္းေနာက္တန္းက်သည့္ ဘဝသုိ႔ က်ေရာက္ ခဲ့ရသည္။

နဝတ/နအဖ လက္ထက္တြင္မူ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ား ဆူဟာတို၏ လက္ဝါးႀကီးအုပ္ စီးပြားေရးစံနစ္ကို အတုခိုး က်င့္သုံးလာၾကသည္။ ေတဇ၊ စတီဖင္ေလာ၊ ဆရာေက်ာင္း၊ မက္စ္ေဇာ္ေဇာ္စသည့္ စီးပြားေရးသမားမ်ားကို ေမြးျမဴ၍ ေဝစားမွ်စား လုပ္လာၾကသည္။ ဦးေနဝင္းလက္ထက္က ထိန္းခ်ဳပ္ထားခဲ့ေသာ သဘာဝ အရင္း အျမစ္မ်ားကို ေဖာေဖာသီသီ ထုတ္ေရာင္းျခင္းျဖင့္ ေခတ္ပ်က္သူေ႒းမ်ား ျဖစ္လာၾကၿပီး ခ်မ္းသာမႈႏွင့္အတူ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈဆိုသည့္ ေရာဂါဆိုးႀကီးကို တျပည္လုံးသုိ႔ ကူးစက္သြားေစခဲ့သည္။ သဘာဝရင္းျမစ္မ်ား ထုတ္ေရာင္းလွ်င္ ႏိုင္ငံျခားေငြ သန္းခ်ီရသည့္ ေငြရေပါက္တခုကိုသာ ျမင္ေသာ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားသည္ သူထက္ငါ သစ္ကြက္မ်ား၊ ငါးဖမ္းကြက္မ်ား၊ ဓါတ္ေငြ႕ကြက္မ်ားကို ထုတ္ေရာင္းေသာ္လည္း လူသားရင္းျမစ္ (Human Resource) ကို အရည္အေသြးေကာင္းေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးဘုိ႔ ပ်က္ကြက္ခဲ့ၾကသည္။ ပ်က္ကြက္ရ ျခင္းမွာလည္း အရည္အေသြးျမင့္ လူသားရင္းျမစ္တို႔ ေမြးထုတ္ရာ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းမ်ားသည္ စစ္အာ ဏာရွင္တို႔၏ အဓိက ရန္သူပညာတတ္ေက်ာင္းသားမ်ားကို ေမြးထုတ္ရာ ေဒသျဖစ္ေနခဲ့ေသာေၾကာင့္ ပင္ ျဖစ္သည္။ အဆင့္ျမင့္တကၠသိုလ္ေက်ာင္းမ်ားထက္ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားမ်ား မစုေဝးႏိုင္ေစရန္ “ဘြဲ႕ျမန္ ျမန္ရ ေအးတာဘဲ” ေပၚလစီျဖင့္ က်င့္သုံးခဲ့ျခင္း ေၾကာင့္ရည္အေသြးနိမ့္က် သည့္လူသား အရင္းျမစ္မ်ား သာေမြးထုတ္ႏိုင္ခဲ့ၿပီးအရည္အေသြးနိမ္႔ဘြဲ႔ရ အလုပ္ လက္မဲ့မ်ားသာေပါမ်ားလာခဲ့ရသည္။ 

ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာအေမွ်ာ္အၿမင္နည္းနည္းၿဖင့္အနာဂါတ္တိုင္းၿပည္အညြန္႔အ ဖူးလူသား အရင္းအၿမစ္မ်ားကို အာဏာဆုပ္ကိုင္ ႏိုင္ေရးအတြက္စေတးရင္း ျဖဳန္းတီးခဲ့ျပန္သည္။ တိုင္းျပည္၏ ကုန္ေခ်ာထုတ္ လုပ္ငန္းမ်ား ကို ျပည္သူပိုင္ သိမ္းခဲ့ေသာ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္မ်ားသည္ လက္ဝါးႀကီးအုပ္ စီးပြားေရးစံနစ္တြင္လည္း ကုန္ေခ်ာ ထုတ္စက္႐ုံမ်ား တည္ေဆာက္ျခင္းထက္ အိမ္နီးခ်င္းႏုိင္ငံမ်ားျဖစ္သည့္ တ႐ုတ္၊ ထိုင္း၊ အိႏၵိယတို႔မွ လူသုံး ကုန္မ်ားကို တင္သြင္းျခင္းျဖင့္သာ တိုင္းျပည္လိုအပ္ခ်က္မ်ားကို ျဖည့္တင္းခဲ့သည့္အတြက္ ကုန္ၾကမ္းေရာင္း ကုန္ေခ်ာဝယ္ႏုိင္ငံအျဖစ္မွ မတက္ႏိုင္ခဲ့ေခ်။

ဆူဟာတိုသည္ တဖက္မွ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ား ေထာက္ပံ့မႈျဖင့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို မိသားစု စီးပြားေရး အသြင္ျဖင့္ လက္ဝါးႀကီးအုပ္ထားၿပီး တုိင္းျပည္ကို ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံအျဖစ္ ေျပာင္းလဲေပးရန္ စိတ္မဝင္စားဘဲ အာဏာကို ဆက္လက္ ဆုပ္ကိုင္ထားခဲ့သည္။ အင္ဒိုနီးရွားႏုိင္ငံကို အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားက ဝိုင္းဝန္းကူညီ ေထာက္ပံ့ၾကသျဖင့္ စီးပြားေရးတိုးတက္လာခဲ့ေသာ္လည္း ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ ျဖစ္မလာခဲ့ဘဲ စစ္အာဏာရွင္ လက္ေအာက္မွ ျပည္သူမ်ား မထြက္ႏိုင္ဘဲ ႐ွိခဲ့ရသည္။ သို႔ရာတြင္ အာရွစီးပြားေရးကပ္ က်ေရာက္သည့္အခါ အင္ဒိုနီးရွား စီးပြားေရးပ်က္ ကပ္ဆိုက္ခဲ့ၿပီး ဆူဟာတို ဆင္းေပးခဲ့ရသည္။ ဤအခ်က္သည္ စီးပြားေရး ပူးေပါင္း ကူညီေထာက္ပံ့မႈသည္ စစ္အာဏာရွင္စံနစ္ကို အားေပးျခင္းျဖစ္ၿပီး စစ္အာဏာရွင္စံနစ္ကို သက္ တမ္းရွည္ေစေၾကာင္း ခိုင္မာသည့္ အေထာက္အထားတခုပင္ျဖစ္သည္။ စီးပြားပ်က္ကပ္ကသာ စစ္အာဏာ ႐ွင္မ်ားကို တုိက္ထုတ္ႏိုင္ေပသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္လည္း စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မႈသည္ စစ္အာဏာရွင္ စံနစ္ကို ဒီမိုကေရစီစံနစ္သုိ႔ ေျပာင္းလဲေစသည့္ တြန္းအားႀကီးျဖစ္သည္ကို မေမ့သင့္ေပ။ စီးပြားေရး ပိတ္ဆို႔မႈကို ႐ုတ္သိမ္းပါဟု ေျပာေနၾကသူမ်ားသည္ စိတ္ကူးယဥ္ေနသူမ်ားသာျဖစ္သည္။

ေမလ၂၁ ရက္ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္ တြင္ဆူဟာတို ျပဳတ္သြားၿပီးေနာက္ အင္ဒိုနီးရွား ႏုိင္ငံသည္ ဒီမိုကေရစီစံနစ္သုိ႔ ေျပာင္းလဲသြားခဲ့ေပသည္။ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ၏ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၀ ခုႏွစ္အထိ ဘ႑ာေရးဝန္ႀကီးျဖစ္သူ စီးပြားေရးပညာရွင္ စရီမာလယန္နီအင္ျဒာဝတီ (Sri Mulyani Indrawati) က ဒီမိုကေရစီ အေျပာင္း အလဲမွာ အသစ္တက္လာတဲ့ အာဏာပိုင္ေတြဟာ အတိတ္ေန႔ရက္ေတြ ၿပီးဆုံးသြားခဲ့ၿပီးဆိုတာကို ေသေသ ခ်ာခ်ာ ျပသဖို႔လိုတယ္လို႔ ဆိုပါသည္။ “အေျပာင္းအလဲကို တရားဝင္ျပသဖို႔လိုပါတယ္၊ ဥပေဒသစ္ေတြကို လူသိရွင္ၾကားမွာ ရွင္းေအာင္ လုပ္ဖို႔ လိုပါတယ္၊ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးအတြက္ အဟန္႔အတားျဖစ္ေစမယ့္ အေသးအမႊားေလးေတြကအစ ဂ႐ုစိုက္ရပါမယ္၊ အဂတိလိုက္စားမႈဟာ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးရဲ႕ ဆူးေျငာင့္ခလုတ္ျဖစ္တဲ့ အတြက္ အစိုးရသစ္ဟာ ဒီကိစၥကို ႏွိမ္နင္းဖို႔ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြ၊ အဖြဲ႕အစည္းေတြကို အျမန္ဖြဲ႕စည္း တည္ေဆာက္ဖုိ႔ လိုပါတယ္။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈနဲ႔ တာဝန္ခံမႈဟာ အမ်ားႀကိဳက္အင္အားႀကီးမားတဲ့ ကိစၥ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြလုပ္လို႔ အခက္အခဲႀကဳံလည္း ေခါင္းေဆာင္အသစ္ေတြအေနနဲ႔ လက္ေလ်ာ့လိုက္စရာ အေၾကာင္းမ႐ွိပါဘူး၊ လူထုအေျချပဳအဖြဲ႕အစည္း၊ ေဒသအဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ ဆင္းရဲသားေတြနဲ႔ မ်က္ႏွာမြဲ ေတြရဲ႕ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ၊ အမ်ဳိးသမီးကိုယ္စားလွယ္ေတြကို ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်တဲ့ အဆင့္တိုင္းမွာ ပါဝင္ခြင့္ ေပးသင့္ပါတယ္။” 

“အင္ဒိုနီးရွားမွာ မီဒီယာလြတ္လပ္ခြင့္အစ၊ တရားမွ်တတဲ့ေ႐ြးေကာက္ပြဲႏွင့္ အဂတိလိုက္စားမႈဆိုင္ရာ ဥေပဒ အလယ္၊ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလ်ာ့ခ်ေရး၊ စီးပြားေရးအရ လြတ္လပ္စြာ ၿပိဳင္ဆိုင္ခြင့္နဲ႔ လက္ဝါးႀကီးအုပ္မႈ ကာ ကြယ္ေရး ဥပေဒအဆုံး၊ ဥပေဒေပါင္းတရာေလာက္ကို တႏွစ္ခြဲကာလအတြင္းမွာ ျပ႒ာန္းခဲ့ပါတယ္။ ႏုိင္ငံ့ဗဟို ဘဏ္ရဲ႕ လြတ္လပ္ခြင့္ကို အာမခံႏိုင္မယ့္ ျပည္သူ႔ဘ႑ာေရး ဥပေဒသစ္ကို အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။” ဆိုခဲ့ၿပီး စံနစ္ေဟာင္းရဲ႕ လက္က်န္လုံၿခဳံေရးတပ္ဖြဲ႕၊ မလြတ္လပ္တဲ့ တရားစီရင္ေရးေတြကလည္း ရွိေနတတ္တယ္လို႔ သတိေပးခဲ့ ေျပာခဲ့ပါတယ္။

အင္ဒိုနီးရွားမွာ အက်င့္ပ်က္ခ်စားမႈတိုက္ဖ်က္ပစ္ဘုိ႔အတြက္ ရွိေနတဲ့ တရားသူႀကီးဟာ နံမည္ပ်က္ေပါင္း မ်ားေနလို႔ လြတ္လပ္တဲ့တရားသူႀကီးတေယာက္ကို ခန္႔အပ္ေပးခဲ့ရေၾကာင္း၊ ေနာက္ ဆင္းရဲသားေတြကို ဦးစားေပးတဲ့ လုပ္ငန္း (Pro-poor agenda) အစီအစဥ္ေတြကို အေကာင္အထည္ေဖၚတဲ့ေနရာမွာလဲ လူထု ကိုပဲ ကိုယ္ထူကိုယ္ထ လုပ္ခိုင္းခဲ့ေၾကာင္း ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ထို႔အျပင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ ဖန္တီးမဲ့အဓိက အင္အားစုျဖစ္တဲ့ အေသးစားနဲ႔ အလတ္စားစီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြ ဖြံ႕ၿဖိဳးလာေအာင္ စြန္႔စားတီထြင္သူေတြ အႀကိဳက္ စီးပြားေရး ေရခံေျမခံေကာင္းေတြ ဖန္တီးေပးဘုိ႔လိုပါတယ္။ (မွတ္ခ်က္။ စီးပြားေရးေရခံေျမခံ ေကာင္းေတြ ဖန္တီးေပးဘုိ႔ဆိုတဲ့ေနရာမွာၿမန္မာၿပည္အတြက္ ရန္ကုန္နဲ႔ၿမိဳ႕ၾကီး ေတြ၊စက္မွဳဇံုေတြမွာ လွ်ပ္စစ္ ဓါတ္အားအၿပည့္အဝရဘို႔လိုပါတယ္) သူက “ တာဝန္ခံမႈမ႐ွိ၊ လူမႈအသိုက္အဝန္းတခု  လုံးမပါဝင္တဲ့ စီးပြား ေရး ေအာင္ျမင္မႈဆိုတာ ေရရွည္မခံပါဘူး” ဟု ဆိုခဲ့ပါသည္။ အစိုးရသစ္အေနနဲ႔ အခြင့္အလမ္းနည္းပါးသူ ေတြကို ကာကြယ္ဘုိ႔ ခက္ခဲတဲ့ ေ႐ြးခ်ယ္မႈေတြ လုပ္ရတာမ်ဳိးလည္း ရွိတတ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆုံးအေနနဲ႔ သူမလက္ေအာက္တြင္ ဝန္ထမ္း ၆ ေသာင္း ၄ ေထာင္ထဲတြင္ အခြန္စံနစ္ကို ေခတ္မီေအာင္လုပ္မယ့္ အခ်ိန္ တြင္ တႏိုင္ငံလုံးတြင္ အမွန္တကယ္ အရည္အခ်င္းရွိတဲ့ ကြ်မ္းက်င္သူ ရွာလို႔မရေအာင္ ျဖစ္ခဲ့ရပါသည္ဟု ဆိုျခင္းသည္ အာဏာရွင္ဆူဟာတိုလက္ထက္ စီးပြားေရးတိုးတက္လာခဲ့ေသာ္လည္း အရည္အခ်င္းျပည့္ဝ သည့္ ပညာရွင္မ်ား ေပၚထြန္းေအာင္ ပညာေရးစံနစ္မရွိခဲ့ျခင္းကို သက္ေသျပခဲ့သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္လည္း ဘြဲ႕ရလူငယ္မ်ားစြာ ရွိသည္။ သုိ႔ရာတြင္ ထိုဘြဲ႕ရလူငယ္မ်ားသည္ ေခတ္မီႏိုင္ငံမ်ားတြင္ သင္ၾကားေနသည့္ ေခတ္ႏွင့္အညီ ပညာေရးစံနစ္ထက္ ေရွး႐ိုးစံနစ္ေဟာင္းအျပင္ အာဏာရွင္မ်ား အက်ဳိးတြက္  ျပ႒ာန္းထား သည့္ ပညာေရးစံနစ္တြင္ ေမြးဖြားလာခဲ့ၾကရသျဖင့္ တုိင္းျပည္တိုးတက္ရန္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မည့္ အရည္ အခ်င္းရွိသူ ရွားပါးေပလိမ့္မည္။ သူမက အင္ဒိုနီးရွားႏုိင္ငံသည္ ျပည္ပမွ အကူအညီမ်ားလိုအပ္ေသာ္လည္း ကိုယ့္ႏုိင္ငံရဲ႕ အေရးျဖစ္တဲ့အတြက္ ဘယ္ေတာ့ လက္ေျမွာက္အ႐ႈံးမေပးခဲ့ေၾကာင္း ကိုယ့္ႏိုင္ငံရဲ႕ အသြင္ကူး ေျပာင္းေရးကို ကိုယ့္ဘာသာ  တာဝန္ယူ မလုပ္ခဲ့ရင္ အင္ဒိုနီးရွားဟာ ခပ္လြယ္လြယ္ဘဲ က်ဆုံးသြား ေလာက္ပါၿပီ။ ဒီသင္ခန္းစာဟာ အသြင္ကူးေျပာင္းတဲ့ ႏုိင္ငံတိုင္းအတြက္ ေခါင္းထဲမွာ ထည့္ထားသင့္တဲ့ ကိစၥတခုပါပဲဟု ဆိုခဲ့ပါသည္။

အင္ဒိုနီးရွား ဘ႑ာေရးဝန္ႀကီးေဟာင္း စရိမာလယန္နီ၏ လက္ေတြ႕ျဖတ္သန္းခဲ့ရသည့္ အေတြ႕အႀကဳံအရ ေျပာၾကားခ်က္မွာ အလြန္အတုယူစရာေကာင္းသည္။ ယေန႔ ဒီမိုကေရစီစံနစ္ကို ေျပာင္းေနပါၿပီဟု ေျပာေန ေသာ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရအေနႏွင့္ ဆူဟာတို၏ စီးပြားေရးကို လက္ဝါးႀကီးအုပ္စံနစ္ႏွင့္ ဖြင့္ထားၿပီး တဖက္မွ လည္း အာဏာကို ႀကိဳးကိုင္ရယူထားသည့္ လမ္းေၾကာင္းမွ ေသြဖီ၍ ဆူဟာတိုလြန္ကာလ အင္ဒိုနီးရွား ဒီမိုကေရစီအစိုးရသစ္လမ္းေၾကာင္းသို႔ သတၱိရွိရွိ လိုက္ရဲဘုိ႔လိုသည္။ စစ္အာဏာရွင္စံနစ္ အုပ္ခ်ဳပ္မႈသည္ အမွန္တကယ္ အတိတ္တြင္ က်စ္ရစ္ခဲ့ၿပီဆိုသည္ကို သက္ေသျပႏိုင္ဘို႔လိုသည္။ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ ဦးေ႐ႊမန္းက သူသည္ ဒီမိုကေရစီဘက္ေတာ္သားျဖစ္သည္ဟု ေျပာဆိုသြားသည္ကို ႀကိဳဆိုပါသည္။ ဒီမိုက ေရစီဘက္ေတာ္သားျဖစ္ေၾကာင္း အေျပာႏွင့္မဟုတ္ အလုပ္ႏွင့္ သက္ေသျပေစလိုပါသည္။ 

(၁)အေျပာင္းအလဲကို တရားဝင္ျပသဘို႔ႏွင့္ ယခင္စစ္အာဏာရွင္စံနစ္ႏွင့္ ကြဲျပားျခားနားေၾကာင္းကို ျပသ သည့္ အေနႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားမ်ားကို အျမန္ဆုံးလႊတ္ေပးျခင္းျပဳဘုိ႔လိုသည္။

(၂) တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးႏွင့္ လာဒ္စားမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ သီးျခားလြတ္လပ္သည့္ တရားသူႀကီး တဦး ကို ခန္႔အပ္ေပးဘုိ႔လိုသည္။ တရားသူႀကီးသည္ ျပည္သူလူထု သေဘာထားေပးသည့္ ဘက္လိုက္မႈကင္း ေသာ ယခင္အစိုးရႏွင့္ ကင္းရွင္းေသာ တရားသူႀကီးျဖစ္ဘို႔လိုပါသည္။ တရားစီရင္ေရးမ႑ဳိင္ကိုလည္း အစိုးရၾသဇာအာဏာမွာ လုံးဝလြတ္ကင္းရန္လိုေပေသးသည္။ အင္ဒိုနီးရွားကဲ့သို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈမ်ားစြာ လုပ္ဘို႔ လိုေသးသည္။ ဆင္းရဲမႈ တုိက္ဖ်က္ေရးေဆြးေႏြးပြဲအျပင္ (၃) လူထုလူတန္းစား အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို အစိုးရဆုံးျဖတ္ ခ်က္တိုင္းတြင္ ပါဝင္ခြင့္ေပးျခင္းကို လုပ္ေဆာင္ႏုိင္ဘုိ႔ လိုသည္။ သို႔မွ သာ ဝန္ႀကီးဦးေဇာ္မင္းကဲ့သို႔ ယခင္အစိုးရလုပ္ရပ္မ်ားကို ကာကြယ္ရင္း ျပည္သူဘာေျပာေျပာ ေနာက္မ ဆုတ္ဘဲ ဆက္လုပ္မည္ဆိုသည့္ လူမိုက္စားေျပာမ်ဳိးကို ျပတ္ျပတ္သားသား ဟန္႔တားႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ဒီမိုကေရစီနည္းက် ေ႐ြးခ်ယ္ေပးလုိက္ေသာ အစိုးရ တက္လာသည္ဟုေျပာၿပီး ျပည္သူ ေတြဘာေျပာေျပာ လက္ခံမႈ ရွိရွိ၊ မရွိရွိ ငါ့ေတာ့ ငါလုပ္ခ်င္သည္ကို ဆက္လုပ္မည္ဟု ေျပာျခင္းသည္ ဒီမိုကေရစီအစိုးရမ်ဳိးတြင္ မရွိေခ်။ စစ္အာဏာရွင္လက္ေအာက္တြင္သာ ရွိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဝန္ႀကီးေဇာ္မင္း ကို လက္ရွိအစိုးရအေနႏွင့္ ရာထူးမွ ထုတ္ပယ္လိုက္ျခင္းျဖင့္ ဒီမိုကေရစီစံနစ္ကို အေလးထားေသာ အစိုးရ ျဖစ္ေၾကာင္း သက္ေသျပဘို႔လိုသည္။

ေနာက္ဆုံးတင္ၿပခ်င္သည္မွာ ဆူဟာတိုအစိုးရသည္ လူထုအုံႂကြမႈျဖင့္ ျပဳတ္သြားၿပီး လူထုကိုယ္စားျပဳ အစိုးရ တက္လာျခင္းျဖစ္ေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္မူ စစ္အာဏာရွင္မ်ား ျပဳလုပ္ေပးသည့္ ေရြးေကာက္ပြဲျဖင့္ ၎တို႔၏ လူမ်ား စစ္ယူနီေဖာင္းခြ်တ္ကာ အရပ္သားအသြင္ကူးေျပာင္းလာသျဖင့္ မ်ားစြာ ကြားျခားမႈရွိသည္။ သို႔ရာတြင္ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရသည္ ဒီမိုကေရစီစံနစ္ကို တကယ္ေျပာင္းလဲလိုပါက ဆူဟာတိုလြန္ အစိုးရ လုပ္ရပ္မ်ားကို သတၱိရွိရွိျပဳလုပ္ရန္ ဒီမိုကေရစီစံနစ္ႏွင့္ ကိုက္ညီေသာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ (Transparency) ႐ွိဘုိ႔၊ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈ ေလ်ာ့ခ်မႈ၊ စီးပြားေရးအရ လြတ္လပ္စြာၿပိဳင္ဆိုင္ခြင့္နဲ႔ လက္ဝါးႀကီးအုပ္မႈ ကာကြယ္ေရး ဥပေဒမ်ားကို ဆက္တိုက္ျပ႒ာန္းျခင္း၊ ျမန္မာႏုိင္ငံအတြက္ လိုအပ္သည့္ ဥေပေဒေပါင္းမ်ားစြာ ျပ႒ာန္းၿပီး ယခင္အာဏာအလြန္အကြ်ံ သုံးစြဲမႈမ်ားကို ဟန္႔တားပယ္ဖ်က္ျခင္းတို႔ကို ျပဳလုပ္၍ အမွန္တကယ္ ေျပာင္းလဲၿပီ ျဖစ္ေၾကာင္း ႐ိုးသားစြာ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ဘို႔ လိုပါသည္။

နိဂုံးအားျဖင့္ တ႐ုတ္အားကိုး၍ ကိုယ့္လူမ်ဳိးမ်ားကို လစ္လွ်ဴ႐ႈခဲ့ေသာ နဝတ/နအဖ အစိုးရ၏ လုပ္ရပ္ မ်ားသည္ တခ်ိန္က တရုတ္တို႔၏ အေတြးအေခၚတိမ္ခဲ့သျဖင့္ တရုတ္ျပည္ကို ဂ်ပန္ကဲ့သုိ႔ ကြ်န္းႏိုင္ငံငယ္ ေလးကပင္ ဝင္ေရာက္သိမ္းပိုက္ျခင္းခံခဲ့ရသည္ကို နာမူနာယူရန္ ေအာက္ပါသမိုင္းျဖစ္ရပ္မွန္ ေကာက္ႏႈတ္ ခ်က္ကို ေရးသား၍ ကိုယ့္တိုင္းျပည္ကို ခ်စ္ၾကပါ၊ ကိုယ္ျပည္သူကို တန္ဘိုးထားေလးစားပါ၊ ကိုယ့္သဘာဝ ရင္းျမစ္မ်ားကို ထိမ္းသိမ္းပါဟု တင္ျပလိုက္ပါသည္။

မိမိကိုယ္ကို အင္အားရွိေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္း( Self Strengthening by Li Hung Chang)

လီဟန္းခ်င္ ၁၈၂၃-၁၉၀၈ (Li Hung- Chang [1823- 1908]) သည္ ကိုယ့္အင္အားကိုယ္ တည္ေဆာက္ ဖို႔လိုေၾကာင္းကို ထပ္ခါတလဲလဲ ေျပာၾကားခဲ့သည့္ တရုတ္ဗိသုကာႀကီးျဖစ္သည္။ သူက “ယခုလက္ရွိ အေျခ အေနအရ လူအရိုင္းအစိုးမ်ားဟု ေျပာေနသူမ်ားကို ကြ်ႏု္ပ္တို႔က သူတို႔နဲ႔ သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္ေအာင္ ေနႏိုင္ဘုိ႔ လိုအပ္ေနၿပီဆိုတာကို ျပခဲ့တယ္” ဟု တရုတ္ႏိုင္ငံျခားတိုင္းျပည္မ်ားႏွင့္ စစ္ျဖစ္ရာတြင္ ႐ႈံးနိမ့္ခဲ့ ရသည့္ ၁၈၄၀- ၄၂ ၊ ၁၈၆၀ ႏွင့္ ၁၈၈၅ ခုႏွစ္တို႔ကို ရည္ညြန္းေျပာၾကားခဲ့သည္။ “ျပည္တြင္းအေျခအေနကို သုံးသပ္ရမယ္ဆိုရင္ ငါတို႔ဌာနဆိုင္ရာေတြအားလုံးကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဘုိ႔ လိုၿပီ၊ အကယ္၍ ငါတို႔ဟာ ေရွး႐ိုးဝါဒီမ်ားအျဖစ္သာ ေခါင္းမာေနခဲ့ၿပီး ေျပာင္းလဲဘုိ႔ကို ျငင္းဆန္ခဲ့ရင္ ငါတို႔ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ဟာ တေန႔ထက္တေန႔ နိမ့္က်သြားမွာဘဲျဖစ္တယ္” ႏုိင္ငံျခားတိုင္းျပည္ေတြဟာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ တခုၿပီး တခုျပဳရင္း လွ်င္လွ်င္ျမန္ျမန္ တိုးတက္လာခဲ့ၿပီးျဖစ္တယ္။ ဒလေဟာ စီးဆင္းလာတဲ့ အထက္ျမစ္ညွာက ေရးစီးေၾကာင္းလို ေျပာင္းလဲတိုးတက္ေနခဲ့တယ္။ တရုတ္ကေတာ့ မိမိတို႔ရဲ႕ ေရွး႐ိုးဌာနေတြရဲ႕ လုပ္ထုံးလုပ္ နည္းအတို္င္း ဆုပ္ကိုင္ထားဆဲျဖစ္တယ္။ ဒီလို ဆုပ္ကိုင္ထားလို႔ တုိင္းျပည္ပ်က္စီးမွာကို ေရွး႐ိုးသမားေတြ ကေတာ့ စိုးရိမ္ ေၾကာင့္က်မႈမရွိခဲ့ပါဘူး။ အို ေကာင္းကင္ဘုံနဲ႔ လူသား “ကြ်န္ေတာ္တို႔ ဒါကိုဘယ္လို နားလည္ေအာင္ ေျပာၾကား ရပါ့မလဲ” အေနာက္ႏိုင္ငံသားေတြကဘယ္လိုေသနတ္ေကာင္းေတြလုပ္ရမယ္၊ ဘယ္လို အၿမာက္ေတြလုပ္ရမယ္ ဘယ္လိုေရေႏြးေငြ႕ေမာင္းသေဘၤာႀကီးေတြ တည္ေဆာက္ ရမည္၊ ဒါမွသာ ငါတို႔တ႐ုတ္ေတြကို လႊမ္းမိုးလို႔ ရမယ္ဆိုၿပီး လုပ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ငါတို႔တ႐ုတ္ေတြက “ဒီအ႐ိုင္းအစိုင္းေတြကို ေမာင္းထုတ္ၾက၊ သူတို႔ကို မဆက္ဆံနဲ႔ ငါတို႔ပိုင္နက္က ႏွင္ထုတ္ၾက” လို႔ ေအာ္ေနတာဟာ တကယ္ေတာ့ အဓိပၸါယ္မဲ့ ေျပာျခင္းနဲ႔ စိတ္ကူးယဥ္ဆန္လွပါတယ္။ ငါတို႔ လက္နက္နဲ႔ နည္းပညာမ႐ွိဘဲ ဘယ္လို ၿငိမ္းခ်မ္းစြာေနႏိုင္မွာလဲ။ ကိုယ္အင္အား ကိုယ္တည္ေဆာက္ျခင္း ဆိုတဲ့ နည္းမွာ သူတို႔ဘာေတြ လုပ္ေန တယ္၊ တီထြင္ေနတယ္ ဆိုတာေတြကို ေလ့လာသင္ၾကားျခင္းနဲ႔ သူတို႔ဘာေတြကို မွီခိုအားယူထားတယ္ ဆိုေတြကို ယူတတ္ဘုိ႔ဘဲ” ဟု ဆိုခဲ့သည္။ 

တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသည္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ လုပ္ရမည္ဟု အယူအဆကို လက္ခံသူမ်ား ႐ွိေသာ္လည္း အမ်ားစုမွာ အေနာက္ဆန္႔က်င္ေရး ေ႐ွး႐ိုးသမား (Conservative) မ်ားျဖစ္ၾကသည္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွ ပညာေတာ္သင္ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းသား ၁၂၀ ကို ဟာ့ဖို႔ဒ္ (Hartford) ၿမိဳ႕ ေကာ့နတီးကတ္ (Connecticut) ျပည္နယ္သုိ႔ ၁၈၇၂ ခုႏွစ္က ပို႔လိုက္ေသာ္လည္း ၎တုိ႔အားလုံးက ၁၈၈၁ ခုႏွစ္တြင္ ျပည္လည္ေခၚယူခဲ့သည္။ ျပန္ေရာက္လာေသာ ေက်ာင္းသားမ်ားကို အေနာက္ႏုိင္ငံႏွင့္ အဆက္အသြယ္႐ွိသူမ်ား၊ ျပဳျပင္ေျပာင္း လဲေရး အတြက္ အႀကံဉာဏ္ေပးျခင္းမ်ားကိုလည္းသံသယၿဖင့္ အေနာက္၏ ေဖာက္ျပန္ေသာ အေတြးအေခၚဝင္ ေနသူ မ်ားအျဖစ္ျမင္ၿပီး တခ်ဳိ႕ မီဂ်ီဂ်ပန္ေခတ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈအတိုင္း အလ်င္အျမန္ေျပာင္းလဲဘုိ႔ တုိက္တြန္း သူမ်ားကို အတင္းအၾကပ္ရာထူးမွ အနားယူေစျခင္းျဖင့္ ပိတ္ပင္ခဲ့သည္။

ဂ်ပန္ေရတပ္က ၁၈၉၄ ခုႏွစ္တြင္ တ႐ုတ္ျပည္ေရတပ္ႀကီးကို တိုက္ခိုက္အႏိုင္ယူခဲ့ၿပီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလက္မွတ္ ထိုးပြဲ ျဖစ္ေသာ ႐ွင္မင္နိစကီ (Treaty of Shiminoseki) စာခ်ဳပ္ကို ၁၈၉၅ ခုႏွစ္တြင္ တ႐ုတ္ဘက္မွ သံအဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္ (Li Hung Chang) လီေဟာင္းခ်န္က သူႏွင့္ ရန္ဘက္ဂ်ပန္သံအဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္ (Ito Hirobumi) အီတိုဟီ႐ိုဘူမီကို “တ႐ုတ္နဲ႔ ဂ်ပန္ဟာ အိမ္နီးျခင္းေတြျဖစ္တယ္၊ ဒါ့အျပင္ စာအေရးအသား စံနစ္ကလဲ အတူတူဘဲျဖစ္တယ္၊ ဘာေၾကာင့္ ငါတုိ႔ ရန္သူေတြ ျဖစ္ၾကရတာလဲ” “ငါတို႔ၾကားမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ သဟဇာတျဖစ္ေရးကို လိုလားတယ္၊ ဒါမွသာ ငါတို႔ အာ႐ွတိုက္ လူဝါမ်ဳိးေတြဟာ အေနာက္ဥပေရာပက လူျဖဴေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈကို တြန္းလွန္ႏိုင္မွာျဖစ္တယ္” လို႔ ေျပာတဲ့အခါ အီတိုဟီ႐ီုဘူမီက “လြန္ခဲ့တဲ့ ၁၀ ႏွစ္က ငါမင္းကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲပါလို႔ ေျပာခဲ့တယ္မဟုတ္လား၊ ဘာေၾကာင့္ အေၾကာင္းအခ်က္တခုမွ မေျပာင္း လဲဘဲ အခုထိ ႐ွိေနခဲ့တာလဲ၊ ဘာေၾကာင့္ မေျပာင္းလဲခဲ့တာလဲ” ဟု ျပန္ေမးတဲ့အခါ လီက “ငါ့ႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ ကိစၥေတြက ေရွးရိုးဓေလ့ထုံးစံေတြကို ဦးစားေပး ဖက္တြယ္ထားလြန္းလို႔ ငါလုပ္ခ်င္သလို မလုပ္ႏိုင္ခဲ့ပါဘူး၊ ငါဒီအတြက္ အ႐ွက္ရပါတယ္၊ ငါ့မွာ ဒီလိုျပဳျပင္ႏိုင္ဘုိ႔ ၾသဇာအာဏာမ႐ွိလို႔ပါဘဲ” ဟု ဝန္ခံခဲ့သည္။

နိဂုံးအားျဖင့္ တရုတ္ျပဳျပင္ေရးသမား(Liang Ch’i-ch’ao) လင္ခ်ီခ်ဳိ (၁၈၇၃-၁၉၂၉) ၏ ေျပာစကားကို တင္ျပလိုပါသည္။ လင္ခ်ီခ်ဳိမွာ ကင္ယူေဝ (K’ang Yu-Wei) ၏ လုပ္ေဘာ္ကိုင္ဘက္တဦးျဖစ္ၿပီး တ႐ုတ္ ျပည္ႀကီး ဂ်ပန္ကို ၁၈၉၆ ခုႏွစ္တြင္ ႐ႈံးနိမ့္ခဲ့ရသည့္အတြက္ ထိုစဥ္က တ႐ုတ္ျပည္ႀကီး၏ အေျခအေနကို ေအာက္ပါအတိုင္း တင္စား၍ ေရးသားေဖၚျပခဲ့ေပသည္။

ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး (Reform by Liang Ch’i-ch’ao)

ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး မလိုလားအပ္ဘူးလို႔ ေျပာေနတဲ့သူေတြက “ေ႐ွးထုံးစံအတိုင္းလုပ္ၾက၊ ေ႐ွးလူႀကီးေတြကို လိုက္နာၾကလို႔ဆိုတယ္” အရာရာဟာ ထုံးတမ္းဓေလ့ေတြေအာက္မွာ အလဟႆျဖစ္ေနတာကို သူတို႔ရဲ႕ ႏွလုံးသားထဲမွာ ဘာမွ မျဖစ္သလို ေအးစက္စက္ထိုင္ၿပီး ၾကည့္ေနၾကတယ္။ ဥပမာ- အလြန္ႀကီးမားတဲ့ ႏွစ္ေပါင္းတေထာင္ေက်ာ္ေလာက္က ခန္းနားတဲ့ ရဲတိုက္ႀကီးရွိတယ္၊ ဒီရဲတိုက္ႀကီးရဲ႕ ေက်ာက္ျပားေတြ၊ အုတ္ေတြဟာ ေဆြးေျမ႕ေနၿပီ၊ ထုတ္ေတြ၊ ဒိုင္းေတြ၊ ယက္မေတြဟာလဲ ေဆြးေျမ႕တိုက္စားေနၿပီ၊ ဒါေပမဲ့ ဒီရဲတိုက္ႀကီးဟာ ႀကီးမားခန္႔ျငား အံ့ၾသစရာေကာင္းေနတုံးပါဘဲ။ ဒါေပမယ့္ ေလနဲ႔မိုးနဲ႔ က်လာတဲ့အခါ ဒီအေဆာက္အဦႀကီးဟာ ၿပိဳက်သြားမွာျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီရဲတိုက္ႀကီးထဲမွာ ေနတဲ့လူေတြဟာ ေပ်ာ္႐ႊင္စြာ ကစားေနၾကသူ ကစား၊ ႏွစ္ႏွစ္ၿခိဳက္ၿခိဳက္ အိပ္သူကအိပ္ေနၾကတယ္။ တခ်ဳိ႕ဒီအေၾကာင္းကို သိသူေတြကေတာ့ ခါးသည္းစြာ ငိုေႂကြးဘို႔ဘဲသိၾကတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ လက္ေတြကို ပိုက္ၿပီး ေသရမယ့္အခ်ိန္ကို ဘယ္လိုကုစားရမယ္ဆိုတာကို မေတြးဘဲ ေစာင့္ေနၾကတယ္။ အနည္းငယ္နားလည္တဲ့ သူေတြတခ်ဳိ႕ကေတာ့ အက္ေၾကာင္းေတြကို ဖါေထး၊ ေရယိုေပါက္ေတြကို ပိတ္၊ နံရံေတြကို ျပန္လည္မြန္းမံၿပီး ဒီေနရာမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာေနႏုိင္ေရးကို တတဂၤမွာဘဲျဖစ္ျဖစ္ ေနႏိုင္ေအာင္လုပ္ေနၾကတယ္။ ေကာင္းမြန္တဲ့ အေၾကာင္း အရာ တစုံတခုမ်ား ျဖစ္လာမလားဆိုတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္နဲ႔ေပါ့။ သူတို႔ဟာလဲ စံနစ္ေဟာင္းကို မွီတြယ္ ေနသူမ်ားသာျဖစ္တယ္။ ဒီလိုအေတြးအေခၚရွိလူစား သုံးမ်ဳိးသုံးစားလံုးဟာ ဒီရဲတိုက္ႀကီးထဲမွာ ေနေနၾက တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဟာရီကိန္းမုန္တိုင္းႀကီး တုိက္ခတ္လာတဲ့ တေန႔မွာေတာ့ သူတို႔အားလုံးဟာ အတူတကြ ေသးဆုံးသြားၾကေတာ့မွာ ျဖစ္တယ္” ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံဟာလဲ ဒီအတိုင္းဘဲ” လို႔ လင္ခ်ီခ်ဳိက ရင္နာစြာ ေရးသား ခဲ့ပါသည္။

တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ ေခတ္ေနာက္က်ေနတဲ့အတြက္ သူ႔ထက္အဆမ်ားစြာ ေသးငယ္တဲ့ ဂ်ပန္ကြ်န္းႏိုင္ငံေလးရဲ႕ ကြ်န္ျဖစ္ခဲ့ရတာ သမိုင္းသခၤန္းစာမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံလို ေခတ္ေနာက္ျပန္ဆြဲၿပီး ေအာက္တန္း ေနာက္တန္းက်ေနတဲ့ ႏုိင္ငံကို တ႐ုတ္လို ႏိုင္ငံႀကီးက ခ်မ္းသာေပးပါ့မလား၊ တ႐ုတ္စစ္တပ္လႊတ္ တိုက္ရန္ ယေန႔ေခတ္တြင္ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်နည္းပါးေသာ္လည္း(မၿဖစ္ႏိုင္္ဟုေတာ့ဒက္ထိေၿပာမရ) တေျဖးေျဖး လူမ်ဳိးအရ ဝါးၿမိဳျခင္းႏွင့္ စီးပြားေရးအရ ကြ်န္ျပဳျခင္းကို မလြဲမေသြ လုပ္မည္ျဖစ္သည္။ လုပ္လည္း လုပ္ေနခဲ့သည္။

ထိုအေျခအေနမွ လြတ္ေျမာက္ရန္ ဦးသိန္းစိန္အစိုးရအေနႏွင့္ အတိုက္အခံမ်ားအေပၚ သေဘာ ထားႀကီးႀကီးထားၿပီး ႐ိုးသားစြာ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ျခင္း၊ ဒီမိုကေရစီအႏွစ္သာရမ်ားကို အေလး ထားေသာအားျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဌာနမ်ားတြင္ ဒီမိုကေရစီစံနစ္ႏွင့္ ကိုက္ညီေသာ ဥပေဒမ်ားကို ျပ႒ာန္းျခင္း၊ အတိုက္အခံႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားမ်ားကို လႊတ္ေပး၍ ၎တို႔၏ အျမင္မ်ားကို လြတ္လပ္ပြင့္လင္းစြာ ေဆြးေႏြးမႈေပးျခင္း၊ သတင္းမီဒီယာမ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ေရးသားထုတ္ေဝ ျဖန္႔ခ်ီခြင့္ေပးျခင္းတို႔ကို ရဲဝံ့စြာျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ အတိုက္အခံဟူသည္ မိမိ၏ လုပ္ေဘာ္ကိုင္ဘက္ အျမင္ မတူညီေသာ္လည္း ၎တို႔႐ႈေဒါင့္မွ တုိင္းျပည္ခ်စ္စိတ္ျဖင့္ မိမိတို႔အျမင္ကို တင္ျပေသာ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ားသာျဖစ္ေၾကာင္း ႏွလုံးသြင္းၿပီ ခ်ီတက္လက္တြဲၾကမည္ဆိုလွ်င္ ျမန္မာႏုိင္ငံ ႀကီး တ႐ုတ္ကြ်န္ ဘဝမွလည္းေကာင္း၊ အျခားလူမ်ဳိးျခားတို႔၏ စီးပြားေရးကြ်န္ဘဝမွလည္းေကာင္း အခ်ိန္တိုတိုျဖင့္ ႐ုန္းထြက္ႏုိင္ၾကမည္ျဖစ္ပါတယ္။

ေလးစားစြာျဖင့္

ထြန္းေအာင္ေက်ာ္

မွီးျငမ္းစာမ်ား-

(၁) DVB မွ ထုတ္ေဝသည့္ Indonesia’s Lessons for the Asia ဘာသာျပန္ေဆာင္ပါး “အတိတ္ႏွင့္ လမ္းခြဲလိုက္ပါ”

(၂) A history of Asia, Rhoads Murphey, University of Michigan, Harper Collins Publishers, 1992, P.311, 312, 313.